Przez dziesięciolecia licząca 3,2 miliona lat skamielina Australopithecus afarensis, powszechnie znana jako „Lucy”, była uważana za głównego kandydata na bezpośredniego przodka ludzkości. Jednak ostatnie odkrycia i rosnąca debata wśród paleoantropologów podważają to długo utrzymywane założenie. Nowe dowody sugerują, że starszy gatunek, Australopithecus anamensis, może być tym, od którego w rzeczywistości pochodzi człowiek, co wywołuje kontrowersje w społeczności naukowej.
Powstanie i upadek panowania Łucji
Historia rozpoczęła się w 1974 roku wraz z odkryciem Lucy w Etiopii. Jego wyprostowana postawa w połączeniu ze stosunkowo małym mózgiem wielkości mniej więcej szympansa czyni go kluczowym ogniwem pomiędzy naszymi małpopodobnymi przodkami a współczesnym Homo sapiens. Przez lata dominował pogląd, że to gatunek Lucy bezpośrednio doprowadził do pojawienia się rodzaju Homo. Pogląd ten umocnił się w 1979 r., kiedy analiza wykazała, że A. afarensis jest wyraźnym poprzednikiem wszystkich późniejszych hominidów.
Jednak im więcej odkrywano skamieniałości, tym bardziej złożony stawał się obraz. Przodkowie hominidów bardziej przypominają splątany krzak niż linię prostą, co utrudnia identyfikację pojedynczego bezpośredniego przodka. Najnowsze wyzwanie wynika z niedawnego badania opublikowanego w czasopiśmie Nature, w którym powraca się do wcześniej tajemniczych fragmentów skamieniałości i łączy je z gatunkiem zwanym Australopithecus deyiremeda.
Nowy pretendent: Australopithecus anamensis
Artykuł opublikowany w czasopiśmie Nature sugeruje, że A. deyiremeda i południowoafrykański Australopithecus africanus były ze sobą bliżej spokrewnione niż którekolwiek z nich z gatunkiem Lucy. Oznacza to, że A. africanus nie pochodził od Łucji, ale był jej kuzynem. Jeśli to prawda, to starszy Australopithecus anamensis, który żył między 4,2 a 3,8 miliona lat temu, może być prawdziwym przodkiem obu A. deyiremeda i A. africanus, a ostatecznie ludzie.
Pomysł ten popierają niektórzy badacze, na przykład Fred Spoor z University College London, który uważa, że kultowy status Lucy jako bezpośredniego przodka nie jest już uzasadniony. Spoor twierdzi, że jeśli A. anamensis jest korzeniem, wtedy gatunek Lucy zostanie zdegradowany do bardziej odległego krewnego.
Gwałtowne spory i niepewność
Środowisko naukowe nie jest jednak jednomyślne. Niektórzy antropolodzy odrzucają nowe odkrycia jako „naciągane”, podczas gdy inni upierają się, że skamieliny z Afryki Wschodniej nadal wskazują na Lucy jako na najbardziej prawdopodobnego przodka. Carol Ward z Uniwersytetu Missouri zauważa, że najstarsze znane skamieliny Homo pochodzą z Afryki Wschodniej, co sugeruje, że rodzaj prawdopodobnie tam się wywodzi, co potwierdza rolę Lucy jako przodka.
Debata dotyczy nawet autorów badania Nature. Główny autor Johannes Haile-Selassie upiera się, że gatunek Lucy pozostaje najlepszym kandydatem, podając jako dowód jej bardziej ludzką budowę stopy. Współautor Thomas Cody Prang sugeruje jednak, że Lucy mogła niezależnie wyewoluować cechy humanoidalne, podobnie jak nietoperze i ptaki wyewoluowały skrzydła.
Nieuchwytny Przodek
Głównym problemem jest niekompletność znalezisk paleontologicznych. Im dalej w przeszłość spojrzymy, tym mniej przykładów znajdziemy, co uniemożliwia ostateczne wyciągnięcie wniosków. Według Lauren Schroder z Uniwersytetu w Toronto Mississauga wczesny Homo prawdopodobnie wyewoluował ze złożonego „splecionego strumienia” przeplatających się gatunków hominidów w całej Afryce.
Ostatecznie tożsamość naszego bezpośredniego przodka może na zawsze pozostać nieuchwytna. Jak zwięźle ujął to Ward: „Prawie na pewno nigdy nie dowiemy się, kim byli nasi bezpośredni przodkowie”. Pomimo tej niepewności dalsze badania niewątpliwie rzucą więcej światła na naszą ewolucyjną przeszłość, nawet jeśli nigdy nie przyniosą jednoznacznej odpowiedzi.
Pytanie o nasze korzenie przypomina, jak wiele wciąż nie wiemy o ewolucji człowieka. Debata wokół Lucy podkreśla potrzebę dalszych odkryć i rygorystycznej analizy, aby ułożyć złożoną zagadkę naszej przeszłości.
