De stortvloed aan e-mails die snelle publicatie, prestigieuze conferenties en professionele erkenning beloven, is meedogenloos. Zelfs doorgewinterde onderzoekers worden gebombardeerd met uitnodigingen om werk in te dienen bij tijdschriften die winst boven nauwkeurigheid stellen. Dit is geen randprobleem; het is een systemisch probleem dat de integriteit van de wetenschappelijke literatuur bedreigt, vooral op terreinen als de oncologie.
De omvang van het probleem
Een recent onderzoek van de Northwestern University bracht een verontrustende trend aan het licht: het aantal frauduleuze wetenschappelijke artikelen verdubbelt in een tempo van slechts 18 maanden, vergeleken met 15 jaar voor legitiem onderzoek. De onderzoekers schatten dat ten minste 400.000 artikelen die tussen 2000 en 2022 zijn gepubliceerd, verdacht zijn, waarvan vele afkomstig zijn van ‘papierfabrieken’ die massaal verzonnen of gemanipuleerde gegevens produceren. Kankeronderzoek is bijzonder kwetsbaar, omdat het door het gemak waarmee cijfers en beelden kunnen worden gemanipuleerd, een belangrijk doelwit voor fraude is.
Waarom dit ertoe doet
De verspreiding van nepwetenschap heeft gevolgen voor de praktijk, vooral voor patiënten. Het internet heeft de toegang tot informatie gedemocratiseerd, maar heeft ook de grenzen tussen op bewijs gebaseerde geneeskunde en pseudowetenschappelijke claims doen vervagen. Patiënten wenden zich steeds vaker tot online onderzoek, waarbij ze vaak geen onderscheid kunnen maken tussen geloofwaardige bronnen en roofzuchtige publicaties.
Het perspectief van de patiënt
Veel patiënten die ‘hun eigen onderzoek doen’ worden voorbereid met inzichtelijke vragen, waardoor artsen ertoe worden aangezet kritisch na te denken en de zorg te verbeteren. Maar anderen vallen ten prooi aan onbewezen remedies, zoals alkalische diëten of kurkumabehandelingen, waardoor effectieve behandelingen worden uitgesteld of stopgezet. Deze patiënten hebben vaak intensievere en duurdere zorg nodig, een last die gedragen wordt door de belastingbetaler.
De rol van AI en roofzuchtig publiceren
Kunstmatige intelligentie heeft de toegangsdrempel voor frauduleuze publicaties verlaagd, waardoor het gemakkelijker is geworden om neppapieren samen te stellen en deze online te verspreiden. Roofzuchtige tijdschriften geven prioriteit aan winst boven kwaliteitscontrole en accepteren inzendingen met minimale controle. Zelfs prestigieuze publicaties zijn niet immuun voor intrekkingsschandalen, wat de systemische aard van het probleem onderstreept.
Wat kan er gedaan worden?
Het aanpakken van deze crisis vereist een aanpak op meerdere fronten:
- Verhoogde financiering: Ondersteuning van legitieme onderzoeksinstellingen en peer-reviewed tijdschriften.
- Waakzaamheid: Versterking van de kwaliteitscontrolemaatregelen binnen uitgeverijen.
- Publiek bewustzijn: Het publiek informeren over de omvang van fraude in de wetenschappelijke literatuur.
Het eindresultaat
Zelf onderzoek doen is niet per definitie slecht. Maar waar u dat onderzoek doet – en wie u vertrouwt – is belangrijker dan u denkt. De integriteit van de medische wetenschap hangt ervan af
