Na całym świecie obserwuje się gwałtowny wzrost częstości występowania rzeżączki spowodowanej przez coraz bardziej oporne na antybiotyki szczepy bakterii. Dwa nowe leki zatwierdzone w grudniu 2023 r. stanowią znaczący krok naprzód w walce z narastającym kryzysem zdrowia publicznego. Zatwierdzenia są pierwszymi nowymi opcjami od dziesięcioleci i pojawiają się w krytycznym momencie, gdy istniejące antybiotyki stają się mniej skuteczne.
Zagrożenie superodporną rzeżączką rośnie
Rzeżączka dotyka każdego roku ponad 82 miliony ludzi na całym świecie, przy czym szczególnie wysoki wskaźnik infekcji występuje w Afryce i regionie zachodniego Pacyfiku. W ostatnich latach w Anglii i całej Europie nastąpił gwałtowny wzrost zachorowalności, wraz z gwałtownym wzrostem oporności na antybiotyki pierwszego rzutu, takie jak ceftriakson i cefiksym. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) umieściła obecnie rzeżączkę na liście „patogenów priorytetowych” ze względu na rosnącą oporność.
Jest to ważne, ponieważ nieleczona rzeżączka może prowadzić do poważnych powikłań, w tym niepłodności, i przyczyniać się do dalszego rozprzestrzeniania się szczepów lekoopornych. Obecny standardowy schemat leczenia, połączenie ceftriaksonu i azytromycyny, traci skuteczność, co oznacza, że infekcje są trudniejsze, a czasem niemożliwe do wyleczenia.
Zatwierdzono dwa nowe leki
Dwa niedawno zatwierdzone leki to zoliflodacyna (Nuzolvence) i gepotidacyna. Zoliflodacyna, opracowana w ramach współpracy non-profit pomiędzy firmami GARDP i Innoviva, wykazała w badaniach klinicznych skuteczność wynoszącą ponad 90%. Oferuje opcję leczenia doustnego jednodawkową, która może uprościć podawanie i poprawić przestrzeganie przez pacjenta terapii. Gepotidacyna firmy GSK wykazała w badaniach także skuteczność przeciwko szczepom lekoopornym.
Leki te stanowią nową klasę antybiotyków, które mogą spowalniać rozwój oporności. Jednak ukierunkowane zastosowanie będzie ważne, aby zapobiec dalszym mutacjom. Zatwierdzanie tych leków jest szczególnie ważne w krajach o niskich i średnich dochodach, gdzie dostęp do skutecznej opieki jest często ograniczony.
Punkt zwrotny w rozwoju antybiotyków
Rozwój zoliflodacyny jest przykładem nowego modelu badań nad antybiotykami: partnerstw non-profit współpracujących z firmami farmaceutycznymi. Takie podejście może mieć kluczowe znaczenie w rozwiązaniu szerszego problemu oporności na antybiotyki, w przypadku którego rozwój leków pozostaje w tyle za rozprzestrzenianiem się superbakterii.
Doktor Teresa Kasaeva z WHO stwierdziła, że zatwierdzenia stanowią „ważny i aktualny postęp”. Dla lekarzy takich jak dr Rossaporn Kittiyaovamarn z Tajlandii, gdzie szerząca się lekooporna rzeżączka, te nowe leki będą „rewolucyjnym” narzędziem w kontrolowaniu choroby i ochronie zdrowia publicznego.
Walka z opornością na antybiotyki jeszcze się nie skończyła, ale te nowe leki stanowią kluczowe narzędzia w tej narastającej walce. Aby zapewnić ich długoterminową skuteczność, konieczne będzie strategiczne wdrożenie i stały monitoring.
