Een nieuw wiskundig model biedt een overtuigend antwoord op het mysterie rond de verdwijning van de Neanderthalers: misschien zijn ze niet helemaal verdwenen, maar zijn ze eerder opgegaan in de mensheid door genetische absorptie. In plaats van te bezwijken voor ‘echte uitsterving’ suggereert deze theorie dat de Neanderthalers geleidelijk aan vervaagden toen hun genen gedurende duizenden jaren samensmolten met die van Homo sapiens.
Het werd niet altijd geaccepteerd dat Neanderthalers en moderne mensen zich met elkaar voortplanten. Recente ontdekkingen op het gebied van de genetica en archeologie leveren echter sterk bewijs dat onze voorouders tienduizenden jaren lang een romantische relatie hadden in heel Eurazië. Tegenwoordig dragen mensen van niet-Afrikaanse afkomst ongeveer 1 tot 4 procent Neanderthaler-DNA bij zich – een duidelijk bewijs van deze eeuwenoude vermenging.
De exacte reden achter de verdwijning van de Neanderthalers, ongeveer 40.000 jaar geleden, blijft onduidelijk. Hoewel factoren als klimaatverandering, beperkte genetische diversiteit en concurrentie met onze soort waarschijnlijk hieraan bijdragen, biedt een nieuwe studie een ander perspectief.
Andrea Amadei, een computationeel scheikundige aan de Universiteit van Rome Tor Vergata, ontwikkelde samen met evolutionair geneticus Giulia Lin van het Zwitserse Federale Instituut voor Aquatische Wetenschappen en Technologie, en ecoloog Simone Fattorini van de Italiaanse Universiteit van L’Aquila, een model waarin genetische drift als een belangrijke drijfveer wordt onderzocht.
Hun bevindingen suggereren dat zelfs zonder enig overlevingsvoordeel van de Neanderthaler-genen, de geleidelijke opname in de grotere Homo sapiens-populatie binnen 10.000 tot 30.000 jaar tot een bijna volledige genetische assimilatie had kunnen leiden. Het opnemen van potentiële voordelen van bepaalde Neanderthaler-genen zou deze theorie verder versterken.
Dit model maakt gebruik van geboortecijfers die in moderne jager-verzamelaarsgemeenschappen worden waargenomen om te voorspellen hoe snel kleinere Neanderthalergroepen zouden worden verwaterd door de groeiende menselijke bevolking – een scenario dat wordt versterkt door archeologisch bewijsmateriaal dat wijst op een geleidelijke in plaats van plotselinge achteruitgang van de Neanderthalers in Europa.
De verweven draden van de mensheid en de afkomst van de Neanderthalers
Het beeld dat uit dit onderzoek naar voren komt, komt overeen met recente ontdekkingen die duiden op eerder dan verwachte migraties van Homo sapiens uit Afrika, die mogelijk meer dan 200.000 jaar geleden begonnen. Elke migratiegolf zou interactie hebben gehad met bestaande Neanderthalerpopulaties, wat zou hebben geleid tot genetische vermenging, vergelijkbaar met het absorberen van zand in een uitgestrekte oceaan.
Sommige wetenschappers benadrukken het idee dat Homo sapiens en Neanderthalers geen verschillende soorten waren, maar eerder verschillende populaties binnen een bredere ‘gemeenschappelijke menselijke soort’.
Neanderthalers bezaten een opmerkelijk aanpassingsvermogen en intelligentie, maakten ingewikkelde gereedschappen, produceerden grotkunst, beheersten vuur en hanteerden waarschijnlijk geavanceerde communicatie die verder ging dan alleen maar grommen. Hoewel hun verschillende culturen en populaties verdwenen zijn, weerklinkt hun genetische erfenis door ons allemaal.
We zijn niet simpelweg neven van de Neanderthalers; zij zijn ook onze voorouders – een complex en fascinerend hoofdstuk in het verhaal van de menselijke evolutie.
